بانوی آسمانی
نوع دیگری از حجاب که در قرآن کریم نیز از آن یاد شده و به رعایت آن تأکید گردیده است، حجاب رفتاری زنان در مقابل نامحرم است. به زنان دستور داده شده است به گونه ای راه نروند که با نشان دادن زینتهای خود باعث جلب توجه نامحرم شوند: « وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ ؛(نور/31) و آنطور پای به زمین نزنند که خلخال و زیور پنهان پاهایشان معلوم شود.» پس جلب توجه هوس رانان و نامحرمان برای جلب توجه کننده باعث خطراتی می شود که گاهاً جبران آن ناممکن خواهد بود و همچنین باعث بر هم ریختن نظم اجتماعی و به وجود آمدن انواع بزهکاریها می گردد. ازمجموع مباحث طرح شده به روشنی استفاده میشود که مراد از حجاب اسلامی، پوشش و حریم قائل شدن در معاشرت زنان با مردان نامحرم در انحای مختلف رفتار، مثل نحو? پوشش، نگاه، حرف زدن و راه رفتن است. بنابراین، حجاب و پوشش زن نیز به منزل? یک حاجب و مانع در مقابل افراد نامحرم است که قصد نفوذ و تصرف در حریم ناموس دیگران را دارند. همین مفهوم منع و امتناع در ریش? لغوی عفت نیز وجود دارد. حجاب در گفتار: نوع دیگر حجاب و پوشش قرآنی، حجاب گفتاری زنان در مقابل نامحرم است: «فَلاتَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ ؛ (احزاب/32) پس زنها نازک و نرم با مردان سخن نگویید؛ مبادا آنکه دلش بیمار (هوا و هوس) است به طمع افتد.» با توجه به آیات قرآن کریم، حجاب و رعایت آن در چند مورد میباشد: اولین این موارد حجاب چشم می باشد، قرآن کریم رعایت حجاب چشم را هم به مردان مؤمن و هم به زنان مؤمنه سفارش میکند و میفرماید: «قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ؛ (نور/30) ای رسول ما به مردان مؤمن بگو تا چشم ها را از نگاه ناروا بپوشند.»، «قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ؛ (نور/31) ای رسول به زنان مؤمن بگو تا چشم ها را از نگاه ناروا بپوشند.» از منظر حضرت زهرا (س) نزدیکترین حالات زن به خداوند متعال هنگامی است که خود را از دید نامحرمان دور نماید و در منزل خود به خانهداری و تربیت فرزند و پذیرایی از همسر خود بپردازد. امام صادق(ع) به نقل از حضرت فاطمه(س) دراین باره فرمود: «أَنَّ أَدْنَی مَا تَکُونُ مِنْ رَبِّهَا أَنْ تَلْزَمَ قَعْرَ بَیْتِهَا؛ (نوادر راوندی، ص14) نزدیکترین حالات یک زن به خداوند متعال زمانی است که در منزل میماند [و به امور خانهداری و تربیت فرزند میپردازد].» آری، یک زن مسلمان هرگز فرمان خداوند متعال را در مورد حفظ عفت و عصمت خود فراموش نمیکند و در طول زندگی حجاب خود را همانند گوهری گرانبها پاس میدارد. این سخن معروف حضرت زهرا(س) که ضامن پایداری جوامع و مایه استحکام خانوادههاست، همواره باید در معرض دید بانوان مسلمان به ویژه دختران جوان باشد که فرمود: «خَیْرٌ لِلنِّسَاءِ أَنْ لَا یَرَیْنَ الرِّجَالَ وَ لَا یَرَاهُنَّ الرِّجَالُ؛ (وسائل الشیعة، ج20، ص67) بهترین و نیکوترین عمل زنان آن است که [بدون ضرورت] مردان[نامحرم] را نبینند و مردان [نامحرم] نیز آنان را ننگرند.» بهراستی خوشبختی و سعادت زن و جامعه در همین جمله نهفته است که زن تا میتواند از نامحرمان دوری کند و کمترین ارتباطی را با آنان داشته باشد؛ امّا متأسفانه در عصر ما شیاطین وسوسهگر و دشمنان اسلام تلاش میکنند به هر وسیله و عنوانی زنان مسلمان را از هویت خود جدا کنند و به مجامع عمومی و معرض دید نامحرمان بکشانند و به این وسیله آنان را از اهداف اصلی خلقتشان بازدارند. در کدام آیه قرآن به «حجاب» اشاره شده، برخی ها گفته اند اصلاً حجاب در قرآن به معنای چادر نیست آیا این حرف صحیح است؟ «حجاب» به معنای پرده، حاجب، پوشیدن و پنهان کردن و مانع، خواه مانع مادّی مانند پرده و دیوار و یا مانع معنوی است. این واژه هفت بار در قرآن کریم آمده و معنای آن در این هفت مورد چیزی است که از هر نظر، مانع دیده شدن چیزی دیگری می شود. چنان که درباره زنان پیامبرصلی الله علیه وآله در قرآن مجید می خوانیم: «وَ إِذا سَألْتمُوهُنَّ مَتاعا فَسألوهُنَّ مِن وَراءِ حجابٍ...»؛ « [به مسلمانان مرد سفارش شده] اگر از زنان چیزی خواستید از پشت پرده درخواست کنید». با توجه به ذیل آیه که می فرماید: «ذَلِکَ اَطهُر لقلوبِکم و قُلوبِهُنَّ» می توان فهمید که مسئله آداب معاشرت زن و مرد با یکدیگر را مطرح می کند؛ چنان که صدر آیه در همین موضوع بود و در آیات 32 و 60 سوره احزاب که در خصوص حجاب اسلامی و نحوه برخورد و ارتباط زن و مرد نامحرم با هم رهنمود می دهد، لذا به کارگیری کلمه «حجاب» در قرآن کریم، به معنای حجاب اسلامی مصطلح نیست و همین معنا سبب گردیده بسیاری گمان کنند اسلام خواسته است زن همیشه پشت پرده و در خانه محبوس باشد و بیرون نرود یا مثل ویل دورانت بگویند: «این امر خود مبنای پرده پوشی در میان مسلمانان به شمار می رود» و یا مدّعی شوند: حجاب به وسیله ایرانیان به مسلمانان و اعراب سرایت کرده است، در حالی که آیات مربوط به پوشش اسلامی زنان پیش از مسلمان شدن ایرانیان نازل شده است. همان گونه که ویل دورانت می گوید و کتب تفسیر شیعه و سنّی آن را تأیید می کنند اعراب چنین پوششی نداشتند و عادتشان تبرّج و خودنمایی بود که اسلام آن را ممنوع ساخت: «وَ لا تَبَرَّجنَ تَبَرُّجَ الجاهِلیَّةِ الاُولی» بنابراین، گرچه پوشش، فرهنگ عمومی و رایج بین همه ملل بود، اما پوشش اسلامی به نحوی که ضمن پرهیز از خودنمایی، حدود و مشخصات خاصی دارد، از فرهنگ اسلامی وارد فرهنگ ایرانیان شد. در قرآن مجید درباره حجاب و پوشش از واژه «جلباب» و یا «خمار» استفاده شده و در روایات در بحث نماز (کتاب الصلوة) و ازدواج (کتاب النکاح) واژه «ستر» و «ساتر» به معنای پوشش و وسیله پوشش زن در مقابل نامحرمان استفاده شده است. ناگفته نماند؛ پوشش اسلامی بانوان به معنای حبس و زندانی کردن و قرار دادن آن پشت پرده و در نتیجه، عدم مشارکت این گروه عظیم در فعالیت های اجتماعی نیست؛ چه این که مشارکت سیاسی زنان در اسلام، زمانی به رسمیت شناخته شد و آنان در کنار مردان در بیعت با رسول اکرم صلی الله علیه وآله قرار گرفتند که عرف و جامعه آن روزگار، برای زن منزلتی قایل نبودند و در غرب، با چهارده قرن تأخیر آن هم از روی اضطرار و به منظور استفاده ابزاری از احساسات و آراء سیاسی زنان مطرح گردید، بلکه حجاب و پوشش زمانی مطرح است که زن در اجتماع حضور می یابد اما به جهت اینکه استفاده ابزاری از او نشود و از مزاحمت ها در امان باشد لازم است که در معاشرت با مردان بدنش را بپوشاند و به جلوه گری و خودنمایی نپردازد و مشارکتش در فعالیت ها بر اصول انسانی و اسلامی استوار باشد. ** حجاب برای زن، به معنای ذلت نیست؛ بلکه به معنای عصمت و حفظ زن است و نه فقط عصمت و حفظ زن، بلکه عصمت و حفاظت زن و مرد هر دوست. حجاب به معنای چادر نیست؛ اما چادر در نزد ما ایرانیها که زنهای ما از قدیم داشتند، بهترین نوع حجاب است؛ بدون چادر هم حجاب ممکن است. حجاب به معنای پوشیدن سالم [است]؛ نه پوشیدنی که از نپوشیدن بدتر است. به تعبیرروایات، پوشیده عریان که در عین پوشیدگی، مثل انسان برهنه و عریان است. آن پوشیدن، به درد نمیخورد؛ حجاب نیست؛ پوشیدن سالم که سر و مو و گردن و بدن و تمام سر تا پای بدن زن را پوشانده باشد؛ البته صورت و دو دست را بسیاری فقها مستثنا میدانند؛ البته در مواردی که صورت بدون آرایش و ساده باشد؛ این هم معنای حجاب.
البته زنهای ایرانی، روش چادر را پیدا کردهاند که بسیار هم روش خوبی است و هم زیباست و منافی با زیبایی زن نیست و هم حجاب حافظ کامل است. به هر حال، حجاب را چه به شکل ایرانی، چه به شکل عربی، چه به شکل کشورهای دیگر که در هر یک از کشورهای اسلامی زنها یک جور حجاب خود را حفظ میکنند، هر جوری که حجاب حفظ بشود، این نظر اسلام، تأمین شده است، این، یکی از پیشگیریهای اسلام است. (از سخنان رهبر معظم انقلاب در یکی از خطبههای نماز جمعه، 17.5.65.)
اسلام در باب حجاب، پوشش را معین نکرده است؛ مقصود را معین کرده است. مقصود این است که دیدار زن و مرد و ملاقات طبیعی آنها، به صورت روزمره، تبدیل به یک عامل تحریک نشود و این، هدف اسلام است.
در کشورهای اسلامی، خانمهایی هستند که مقیدند حجاب شرعی را که آیات قرآن به آن ناطق است، رعایت کنند؛ ولی شما ببینید همه آنها یک نوع رعایت میکنند؛ متدینها و مقیدهایشان را میگویم؟ در کشورهای شمال آفریقا حجابی دارند که شما اصلاً با آن آشنا نیستید؛ در کشورهای شرقی، یعنی هند و پاکستان، حجابی دارند که باز هم شما با آن آشنا نیستید. اینها هم ناشی از همان شرایط فرهنگی و اجتماعی است.(بیانات رهبر معظم انقلاب در مصاحبه با مجله شاهد بانوان، 28.2.67.)